Waarom ET?
Elektronisch toezicht past in het beleid van het Ministerie van Justitie om meer variatie te brengen in het soort straffen. Justitie is op zoek naar alternatieven voor detentie die geen beslag leggen op de dure en beperkte celcapaciteit. Bovendien kan de betrokkene door elektronisch toezicht in de samenleving verblijven of het kan de betrokkene ondersteunen bij uw terugkeer naar de maatschappij. De reclassering verzorgt het toezicht en de begeleiding.
Hoe werkt ET?
Tijdens het elektronisch toezicht draagt de betrokkene een zender in de vorm van een enkelband. Deze zender staat elektronisch in verbinding met een ontvanger die bij hem/haar thuis is geïnstalleerd. Via de telefoon staat de ontvanger in verbinding met een computer op de centrale controlepost. Het dagprogramma van de betrokkene is in deze computer opgeslagen. Op willekeurige tijden wordt de aan- of afwezigheid van de betrokkene gecontroleerd. Als dit niet overeenstemt met het afgesproken dagprogramma, slaat de computer automatisch alarm. De controlepost neemt dan contact op met de reclassering, die vervolgens een nader onderzoek instelt.
De enkelband
De enkelband kan onzichtbaar worden gedragen. Het is niet mogelijk de enkelband zelf of to doen. De band is gemaakt van materiaal dat tegen stoten en water kan en irriteert de huid niet. Bevindt de betrokkene zich buiten een bepaalde afstand van de ontvanger, dan registreert de controlepost de betrokkene als niet aanwezig. Hetzelfde geldt als hij/zij probeert de enkelband of to doen.
Buitenactiviteiten
De betrokkene kan tijdens het elektronisch toezicht gewoon naar zijn/haar werk of opleiding. Net als bij taakstraffen en detentiefasering, controleert de reclassering diens feitelijke aanwezigheid op werk of opleiding. De reclassering voert deze controle eventueel uit in samenwerking met de werkgever.
De deelnemers
Er zijn twee categorieën deelnemers:
1) ET als bijzondere voorwaarde bij een voorwaardelijk opgelegde vrijheidsstraf
Deze categorie bestaat uit verdachten voor wie een taakstraf onvoldoende is. Dit hangt samen met de aard van het misdrijf en de persoon van de dader of. Zonder de mogelijkheid van elektronisch toezicht zou de rechter een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opleggen tussen 6 en 12 maanden. Nu kan de rechter in dergelijke gevallen de verdachte veroordelen tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf, om te zetten in een taakstraf in combinatie met een voorwaardelijke gevangenisstraf met als bijzondere voorwaarde elektronisch toezicht. Elektronisch toezicht vormt een verzwaring van de straf, zodat een onvoorwaardelijke gevangenisstraf achterwege kan blijven. De rechter bepaalt hoe die combinatie er in elk individueel geval uitzoet. De rechter krijgt hiervoor advies van de reclassering.
2) ET als onderdeel van een penitentiair programma
Elektronisch toezicht kan ook worden toegepast bij gedetineerden die minstens de helft van hun straf hebben ondergaan. Zij bevinden zich in de laatste fase van hun detentie en komen in aanmerking voor steeds meer vrijheid. Vanaf 1 januari 1999 is elektronisch toezicht toegepast als onderdeel van een penitentiair programma. Dit is een onderdeel van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw). De gedetineerde volgt een individueel programma tijdens het laatste gedeelte van zijn straf buiten een inrichting. Afhankelijk van de totale duur van de gevangenisstraf bedraagt de laatste fase 6 weken tot 12 maanden. Op basis van een advies van de reclassering beslist de selectiefunctionaris of een gedetineerde voor de toepassing van elektronisch toezicht in aanmerking komt.
De voorwaarden
Als een gedetineerde voor elektronisch toezicht in aanmerking wil komen, moet hij/zij beschikken over een vaste woon- of verblijfplaats. Bovendien moet hij/zij een zinvolle dagbesteding hebben, zoals werk of opleiding. Deelname is geheel vrijwillig. Als deelnemer elektronisch toezicht tekent de betrokkene een overeenkomst waarin staat dat hij/zij bereid is het programma uit to voeren. Daarnaast moet hij/zij contact onderhouden met de reclassering. Ten slotte moeten ook de huisgenoten van de betrokkene geen bezwaar hebben tegen het elektronisch toezicht. Dit laatste is een belangrijke voorwaarde gebleken voor succesvol elektronisch toezicht.
De overeenkomst
De betrokkene sluit met de reclassering een overeenkomst. In die overeenkomst is bepaald hoe lang het elektronisch toezicht duurt en welke voorwaarden daaraan zijn verbonden. De overeenkomst bevat, behalve meer algemene bepalingen en het programma, ook op de betrokkene toegesneden voorwaarden. Denk bijvoorbeeld aan de controle op het gebruik aan alcohol of drugs.
In geval van overtreding
Bij elektronisch toezicht heeft u een grotere mate van vrijheid dan in een strafrichting. Dat betekent wel dat hard opgetreden indien de betrokkene zich niet aan de overeenkomst houdt. Overtreders die hun afspraken met nakomen moeten de resterende straftijd alsnog in een cel doorbrengen. De reclassering houdt toezicht op het verloop van het elektronisch toezicht en beoordeelt in eerste instantie of de betrokkene de voorwaarden nakomt. De reclassering bepaalt ook, in overleg met het gevangeniswezen of het Openbaar Ministerie, in hoeverre een overtreding de betrokkene moet worden aangerekend.
Maatregelen na overtreding
De maatregel die wordt genomen na een overtreding hangt of van de soort straf die is opgelegd.
1) Overtreding bij ET als bijzondere voorwaarde
Komt de betrokkene de verplichtingen niet na, dan meldt de reclassering dit aan de officier van justitie. De officier bekijkt of de zaak aan de rechter moet worden voorgelegd. De rechter beslist ten slotte of de gevangenisstraf alsnog ten uitvoer moet worden gelegd.
2) Overtreding bij ET als onderdeel van een penitentiair programma
Als de betrokkene zich niet aan de afspraken houdt, meldt de reclassering dit aan de algemeen directeur van de penitentiaire inrichting waar u staat ingeschreven. De algemeen directeur geeft advies aan de selectiefunctionaris die vervolgens een beslissing neemt. In de regel volgt terugplaatsing naar een penitentiaire inrichting.
Effecten
Onderzoek in binnen- en buitenland wijst uit de deelnemers elektronisch toezicht als een zware last beschouwen. Het dagprogramma dient nauwgezet gevolgd te worden, afwijkingen hierop worden niet toegestaan.
De verplichte aanwezigheid thuis in de avonduren en tijdens het weekeinde kan spanningen in het gezin veroorzaken. In een gevangenis kan de betrokkene zich soms aan de dagelijkse gang van zaken onttrekken. Thuis wordt in de meeste gevallen een beroep op de betrokkene gedaan waar hij/zij niet zomaar van weg kan lopen. Hoewel de enkelband kan worden gedragen, kan het voorkomen dat iemand de band ziet en er een opmerking over maakt.
Wel is het zo dat de verplichte aanwezigheid thuis in combinatie met een verplicht programma een gunstige bijdrage kan leveren aan het gezinsleven. Het kan een verantwoordelijkheidsbesef bevorderen. Mede daarom moeten de huisgenoten geen bezwaar hebben tegen het elektronisch toezicht.